سندرم متابولیک به مجموعه‌ای از اختلالات گفته می‌شود که وقتی با هم اتفاق می‌افتند، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، سکته و دیابت نوع ۲ را افزایش می‌دهند. فشارخون بالا، افزایش میزان انسولین خون، ایجاد چربی اضافی در اطراف شکم و دور کمر، چاقی شکمی، دیابت و سطوح غیرطبیعی کلسترول یا تری گلیسیرید در فرد از جمله اختلالاتی هستند که در سندرم متابولیک ظاهر می‌شوند.
دلایل بروز سندرم متابولیک چیست؟
به‌طورکلی برخی از دلایل ابتلا به این سندرم عبارتند از:
اضافه وزن، چاقی و داشتن شیوه‌ی زندگی غیرفعال
سندرم متابولیک به مواردی چون اضافه وزن، چاقی و عدم تحرک مربوط است و چنین عواملی خطر ابتلا به آن را افزایش می‌دهند.
اختلال مقاومت به انسولین
سیستم گوارشی، غذاهای خورده شده را به قند تجزیه می‌کند و انسولین هورمونی است که به ورود قند به درون سلول‌ها کمک می‌کند که در واقع سلول‌ها از این قند به عنوان سوخت استفاده می‌کنند؛ اما زمانی که شخصی دچار اختلال مقاومت به انسولین می‌شود، سلول‌ها به طور طبیعی به انسولین پاسخ نمی‌دهند و گلوکز نمی‌تواند وارد سلول‌ها شود. در نتیجه بدن مقادیر بیشتری انسولین تولید می‌کند تا قند خون کاهش پیدا کند اما بدن نسبت به انسولین پاسخی نمی‌دهد و سطح قند خون در فرد افزایش پیدا می‌کند.
افزایش سن
خطر ابتلا به سندرم متابولیک با افزایش سن بیشتر می‌شود. از آنجایی که افزایش سن قابل جلوگیری نیست و اتفاق می‌افتد، در صورتی که فرد شیوه‌ی زندگی سالمی داشته و از تناسب اندام و تغذیه‌ی درست برخوردار باشد، احتمال بروز این سندرم کمتر می‌شود.
ژنتیک یا سابقه خانوادگی
ژنتیک و سابقه خانوادگی ممکن است خطر ابتلا به اختلال مقاومت به انسولین را زیاد کند و از آنجایی که اختلال مقاومت به انسولین یکی از دلایل ایجاد سندرم متابولیک است، در نتیجه شخص در معرض ابتلا به این سندرم قرار می‌گیرد.
علاوه بر موارد ذکر شده، بر اساس تحقیقات انجام گرفته شرایط دیگری هم وجود دارند که ممکن است در سندرم متابولیک نقش داشته باشند. برخی از این عوامل عبارتند از:
- کبد چرب به علت وجود تری گلیسیرید اضافی و سایر چربی های موجود در کبد
- سندرم تخمدان پلی کیستیک
- سنگ های تشکیل شده در بدن مثل سنگ کیسه صفرا
- مشکلات تنفس در هنگام خواب مانند آپنه خواب
- عوامل خطر سندرم متابولیک چیست؟
- برخی از عوامل خطر در خصوص بروز این سندرم شامل موارد زیر می‌شوند:
- چاقی شکم
- بالا بودن سطح تری گلیسیرید
- پایین بودن سطح کلسترول خوب
- فشار خون بالا
- قند خون ناشتا
سندرم متابولیک چطور درمان می‌شود؟
سندرم متابولیک گاهی‌اوقات بروز برخی از بیماری‌های دیگر مانند سکته قلبی را به همراه دارد. به همین دلیل برخی از فعالیت‌های قابل انجام برای مدیریت و درمان این مشکل عبارتند از:
داشتن فعالیت بدنی
از آنجایی که یکی از دلایل ابتلا به سندرم متابولیک، کمبود تحرک و اضافه وزن است، داشتن فعالیت بدنی اهمیت زیادی دارد و به طور کلی پزشکان تغذیه و سلامت توصیه می‌کنند حتی اگر کسی نمی‌تواند به طور منظم ورزش کند، در طول روز حداقل ۳۰ دقیقه ورزش روزانه مانند پیاده‌روی سریع داشته باشد.
کاهش وزن
برای بهبود اختلال مقاومت به انسولین و کاهش فشارخون، کاهش وزن ۷ الی ۱۰ درصدی وزن بدن توصیه می‌شود. به علاوه کاهش وزن و داشتن وزن ایده‌آل، احتمال ابتلا به دیابت را هم کمتر می‌کند.
داشتن رژیم غذایی سالم
داشتن یک رژیم غذایی سالم هم به تناسب اندام کمک می‌کند و هم نقش مهمی در کنترل سندرم متابولیک دارد. از این رو متخصص‌های تغذیه در مراکز درمانی چاقی و لاغری، رژیم‌هایی مخصوصی برای افراد دیابتی و مبتلایان به سندرم متابولیک ارائه می‌دهند.
مدیریت استرس
خیلی وقت‌ها استرس و اختلالات روحی باعث پرخوری یا افزایش وزن در افراد می‌شود. به همین جهت توصیه می‌شود افراد با استفاده از یوگا، مراقبه، مدیتیشن و ... ، استرس و ناراحتی‌های روحی خود را کنترل کنند.
دارو درمانی
در صورتی که تغییر شیوه‌ی زندگی برای کنترل و درمان این سندرم کافی نباشد، پزشک ممکن است داروهایی را برای کنترل بیماری و تنظیم سطح کلسترول، قندخون، چربی، انسولین و مواردی از این قبیل تجویز کند.
سندرم متابولیک چه بیماری‌هایی را به همراه دارد؟
گاهی اوقات این سندرم، خطر ابتلا به بیماری‌های دیگری را هم افزایش می‌دهد. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:
دیابت نوع ۲
اگر شخصی که اضافه وزن دارد، در جهت کاهش وزن خود کاری نکند، ممکن است دچار اختلال مقاومت به انسولین شده و به علت افزایش قند سطح خون به دیابت نوع ۲ مبتلا شود.
بیماری‌های قلبی
کلسترول و فشارخون بالا می‌توانند باعث ایجاد پلاک در عروق خونی شده و با مسدود کردن و گرفتگی این عروق، سبب بروز برخی از بیماری‌های قلبی و به ویژه سکته قلبی شوند.
